چهار دلیل نگرانی عبدالفتاح السیسی از ریاست‌جمهوری بایدن

به گزارش راهبرد معاصر؛ بسیاری از رهبران جهان عرب از جمله عبدالفتاح السیسی از پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ناراحت و نگران هستند. اگرچه عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر از جمله نخستین رهبران جهان عرب بود که پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری را به وی تبریک گفت اما نحوه پوشش اخبار انتخابات آمریکا در رسانه‌های حکومتی مصر نگرانی دولت از انتخاب بایدن و شکست ترامپ که در مسائل مربوط به اسلام سیاسی به دولت مصر نزدیک‌تر است را به خوبی نشان می‌دهد.

چهار دلیل هراس السیسی از به قدرت رسیدن بایدن

1. اخوان‌المسلیمن

نخستین پرونده‌ای که دولت السیسی را نسبت به پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده نگران کرده موضوع جنبش اخوان‌المسلمین است. دولت ترامپ برخلاف معمول دموکرات‌ها، به مسئله اخوان‌المسلمین و فعالیت‌های اسلام سیاسی نه از منظر حقوقی بلکه از منظر منافع ایالات متحده آمریکا در مصر، لیبی، سودان و فلسطین نگاه می‌کرد.

این در حالی است که دموکرات‌ها به صورت عموم دولت مصر را مورد انتقاد قرار می‌دهند و با خواسته‌های اخوان‌المسلمین همسویی دارند. از این رو به قدرت رسیدن بایدن برای مردم مصر یادآور اقدامات دولت باراک اوباما در حمایت از به قدرت رسیدن دولت یک ساله اخوان‌المسلمین در مصر است. به خصوص که بایدن در کمپین انتخاباتی خود از اخوان‌المسلمین و گروه‌های نزدیک به آنها برای جلب رأی مسلمانان آمریکا استفاده کرده است. از این‌رو جماعت اخوان‌المسلمین مصر با انتشار بیانیه‌ای انتخاب بایدن به ریاست جمهوری ایالات متحده را به وی و ملت آمریکا و ملت‌های جهان تبریک گفت.

در بیانیه اخوان‌المسلمین که ابراهیم منیر، قائم‌مقام مرشد عام جنبش اخوان‌المسلمین آن را امضا کرده تأکید شده که جماعت اخوان روند انتخابات آمریکا را که به انتخاب جو بایدن منتهی شده ارج می‌نهد. اخوان‌المسلمین در بیانیه خود تأکید کرده که وقت آن رسیده دولت جدید آمریکا در سیاست حمایت از دیکتاتورها و دفاع از نقض حقوق ملت‌ها توسط مستبدان جهان تجدید نظر کند. این بیانیه افزوده که هر سیاستی که در آن ملت‌ها و انتخاب آزاد آنان نادیده گرفته شود و به برقراری روابط با نهادهای مستبد حاکم بسنده شود انتخابی غلط و ایستادن در سمت و سوی اشتباه تاریخ است.

2. پرونده حقوق بشر

دومین دلیل نگرانی و هراس دولت عبدالفتاح السیسی از به قدرت رسیدن بایدن به پرونده حقوق بشر مربوط می‌شود. در حقیقت روی کار آمدن رئیس جمهور دموکرات پالس منفی به قاهره می‌دهد؛ زیرا دموکرات‌ها همیشه با نهادهای حقوق بشری و مدافع روزنامه نگاران روابط خوبی داشته و این نهادها همواره از عملکرد دولت السیسی در پرونده حقوق بشر انتقاد کرده‌اند.

عبدالفتاح السیسی، در حالی ‌که باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا در کاخ سفید بود، سرکوب مخالفان و فعالان حقوق بشر را آغاز کرد اما اوباما با قطع کمک‌های مالی آمریکا به مصر واکنش خود را به حکومت غیرقانونی السیسی نشان داد.

دولت اوباما با محمد مرسی، رئیس‌جمهور سابق مصر روابط خوبی داشت و برخلاف ترامپ از مشروعیت دولت کودتایی عبدالفتاح السیسی حمایت نکرد. اما رابطه آمریکا با قاهره با روی کار آمدن دونالد ترامپ دوباره شکل گرفت. منتقدان بسیاری، موقعیت عبدالفتاح السیسی را بدون حمایت ترامپ از سیاست وی پوچ می‌دانند. دونالد ترامپ همواره به همبستگی خود با دولت مصر به رهبری عبدالفتاح السیسی متعهد بوده است. از این رو دولت ترامپ با دولت مصر پیرامون مسائل حقوق بشر با سهل‌انگاری برخورد کرده است. دونالد ترامپ در جریان نشست میان کشورهای عضو گروه هفت، عبدالفتاح السیسی را «دیکتاتور محبوب من» نامید. وی پیشتر درخصوص السیسی گفته بود: «ما یکدیگر را به خوبی درک می‌کنیم. به شما می‌گویم که او مردی بسیار سرسخت است. اما مرد خوبی هم هست و کار بسیار بزرگی در مصر انجام داده است. این آسان نیست.»

این در حالی است که بایدن اخیراً در توئیتی پیرامون پرونده حقوق بشر در مصر نوشت: «بازداشت، شکنجه و تبعید فعالانی چون «محمد عماشه»، «ساره حجازی»، و «محمد سلطان» و یا تهدید خانواده‌هایشان مسئله‌ای غیرقابل قبول است.... در دولت من هرگز چک‌ سفید امضا شده برای «دیکتاتور مورد علاقه ترامپ» وجود نخواهد داشت.»

در حال حاضر نیز برخی احزاب مخالف حکومت مصر در چارچوب تشکلی به نام «جنبش دموکراتیک مدنی» تماس‌های گسترده‌ای را با نهادهای حقوقی داخلی و خارجی شروع کرده‌اند تا دولت جدید آمریکا را به تحت فشار قراردادن دولت مصر برای بهبود وضعیت حقوق بشر و آزادی زندانیان سیاسی متقاعد کنند که این امر موجب نگرانی عبدالفتاح السیسی شده است.

3. قطع کمک‌های مالی

سومین نگرانی دولت عبدالفتاح السیسی از به قدرت رسیدن جو بایدن به تعلیق یا قطع کمک‌های مالی آمریکا از قاهره بازمی‌گردد. آمریکا سالانه یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار به عنوان کمک نظامی، از نیروهای مسلح مصر حمایت می‌کند. این کمک‌ها از سال ۱۹۷۹ یعنی زمان امضای معاهده کمپ دیوید میان دولت انور سادات و رژیم اسرائیل به عنوان پاداشی از سوی آمریکا به مصر پرداخت می‌شود. در واقع مصر پس از افغانستان، پاکستان، اسرائیل و عراق بیشترین کمک‌های مالی سالانه را از ایالات متحده آمریکا دریافت می‌کند.

با این حال کمک‌های مالی همواره به مثابه ابزاری برای فشار واشنگتن به دولت‌های مصر بوده است. آمریکا طی سال‌های گذشته بارها کمک‌های مالی به قاهره را به دلایل متعددی قطع کرده است. به عنوان مثال آمریکا در سال 2012 پس از به سردی گرائیدن روابطش به دلیل اعتراضات مسلمانان قاهره به فیلم آمریکایی موهن به ساحت پیامبر اعظم (ص)، کمک مالی به دولت مصر را تعلیق کرد.

جو بایدن که خواستار آزادی زندانیان سیاسی و رعایت موازین حقوق بشر در مصر شده نیز تأکید کرده که حاضر به پرداخت بی قید و شرط کمک‌های مالی به مصر و دولت السیسی نیست. علاوه بر بایدن، گروه‌های مدافع حقوق بشر در آمریکا نیز اخیراً بر ضرورت تعیین پیش شرط هایی برای پرداخت کمک سالانه آمریکا به قاهره تأکید کرده‌اند.

4. موضوع سد النهضه

چهارمین دلیل نگرانی دولت عبدالفتاح السیسی از به قدرت رسیدن بایدن به مسئله سد النهضه بازمی‌گردد. اتیوپی از سال ۲۰۱۱ درحال ساخت سد النهضه بر روی دهانه رود نیل است؛ بسیاری از کشورهای منطقه از جمله مصر در مورد ساخت این سد هشدار داده‌اند. سودان و مصر از کاهش سهم خود از نیل که با اتمام این سد رخ خواهد داد نگران هستند.

درخصوص سد النهضه ترامپ حامی دولت مصر و سودان بوده است. دونالد ترامپ که برای اولین بار در مورد ساخت سد النهضه اتیوپی بر روی رودخانه نیل صحبت می‌کرد ضمن اعلام ناراحتی خود در این مورد پیش‌بینی کرد که ممکن است مصر سد النهضه را تخریب کند. ترامپ در مراسم عادی‌سازی روابط اسرائیل و سودان گفت: «این سد خیلی خطرناک است چرا که مصر دیگر نمی‌تواند به زندگی ادامه دهد، من همیشه گفته‌ام مصری‌ها این سد را منفجر خواهند کرد. اتیوپی خیلی پیش از آنکه سد را تکمیل کند باید روند ساخت آن را متوقف می‌کرد.»

این در حالی است که آنتونی بلینكن، مشاور ارشد جو بایدن در امور سیاست خارجی که اخیراً به عنوان وزیر خارجه دولت بایدن معرفی شده درخصوص اظهارات ترامپ در مورد سد النهضه در توئیتی ضمن انتقاد از دیدگاه ترامپ نوشت: «دولت جدید آمریکا نقش بازیگر ناظر را در گفتگوهای سد النهضه بین مصر، سودان و اتیوپی ایفا خواهد کرد.»

با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدند که جو بایدن پیرامون بحران سد النهضه برخلاف ترامپ که به شدت از مصر پشتیبانی می‌کرد، جانب اتیوپی را خواهد گرفت یا حداقل در آینده از این موضوع به عنوان ابزار فشاری علیه دولت عبدالفتاح السیسی بهره‌برداری خواهد کرد.

نتیجه‌گیری

با توجه به شرایط خاص مصر و همچنین روابط ویژه عبدالفتاح السیسی با دونالد ترامپ طی چهار ساله گذشته، این سناریو محتمل است که با روی کار آمدن جو بایدن روابط حسنه قاهره - واشنگتن با چالش‌هایی مواجه گردد. بایدن در جریان کمپین انتخاباتی خود از حمایت ترامپ از السیسی انتقاد کرده بود و این نشانگر تغییرات احتمالی در دولت جدید خواهد بود. به دلیل همین نگرانی‌ها و تلاش برای تحسین و تلطیف چهره دولت مصر، عبدالفتاح السیسی، به رغم داشتن روابط خوب با ترامپ با اتخاذ سیاست دلجویی نخستین رهبر در میان کشورهای عربی بود که انتخاب بایدن را به وی تبریک گفت و همزمان پنج فعال حقوق بشری آمریکایی مصری تبار که اخیراً بازداشت شده بودند را آزاد کرد. با این حال، دشوار به نظر می‌رسد که بایدن دوباره به اخوان‌المسلمین در حد به قدرت رسیدن فرصت مجدد بدهد؛ زیرا تجربه سال 2011 نشان داد که حضور آنها در قدرت به منافع همه نیروها از جمله خود ایالات متحده آمریکا آسیب می‌زند. در واقع بیشترین بهره‌ای که اخوانی‌ها از به قدرت رسیدن بایدن خواهند برد اتخاذ سیاست فشار و دخالت دولت آمریکا برای آزادی سران اخوان از زندان‌های مصر است.